Błędy obniżające męską płodność

Trudność z zajściem w ciążę jest coraz częstszym problemem w gabinetach lekarskich. Szacuje się, że niepłodność może dotykać już nawet 20% par. W zdecydowanej większości przypadków problem jest związany z jednym lub z obojgiem partnerów – niepłodność dotyka zarówno 40% kobiet jak i 40% mężczyzn. Pozostałe czynniki to czynniki nieznane, które występują w sytuacji, gdy zdrowa para nie może począć dziecka. Dziś zajmiemy się zagadnieniem płodności męskiej. Czy dieta i modyfikacja stylu życia mogą wspomóc? Zapraszam na pierwszą część wpisu dotyczącą problemu niepłodności.

Kiedy mówimy o niepłodności?

Wskazaniem do wizyty w celu diagnostyki niepłodności jest niemożność zajścia w ciążę, pomimo regularnych stosunków przez okres minimum 1 roku. Regularność, w tym przypadku, oznacza współżycie co 3 dni. Okres trzech dni wynika z tego, że jest to czas, w którym jest możliwe zapłodnienie – plemnik jest w stanie przeżyć w kanale rodnym kobiety do 72 godzin, a uwolniona komórka jajowa do 24 godzin.  

Czynniki sprzyjające niepłodności

Najważniejszym czynnikiem wymienianym przez lekarzy specjalistów jest niezdrowy styl życia. Jednak, to stwierdzenie nasuwać może pytanie, co to w ogóle znaczy? Styl życia Jest jednym z determinantów, który w 53% wpływa na nasze zdrowie. Zaliczamy do niego: sposób odżywiania, aktywność fizyczną, umiejętności radzenia sobie ze stresem, stosowanie używek oraz zachowania seksualne. 

Nadwaga i otyłość w kontekście płodności męskiej

Statystyki GUSu pokazują, że co czwarty Polak ma nadwagę lub otyłość. Nadmierna masa ciała jest jednym z czynników obniżających płodność zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. 

U panów tkanka tłuszczowa kumuluje się głównie w obrębie brzucha. Zarówno u kobiet jak jak i u mężczyzn, pewna ilość tkanki niezbędna do prawidłowej syntezy hormonów, jednak jej nadmiar dla obu płci jest szkodliwy. W przypadku mężczyzn, za duża ilość tkanki tłuszczowej powoduje, że znajdujący się w niej enzym aromataza zmienia testosteron w estrogeny. Na skutek tego dochodzi do estrogenizacji, czyli pojawienia się cech żeńskich. Ma to negatywny wpływ zarówno na płodność, jak i na psychikę. 

Jak aktywność fizyczna wpływa na męską płodność?

Aktywność fizyczna jest niezwykle ważnym elementem zdrowego stylu życia. Sprzyja utrzymaniu prawidłowej masy ciała, a także pozwala odstresować się po dniu pełnym pracy. Niestety, siedzący tryb życia dotyczy bardzo dużego odsetka osób dorosłych. W dużej mierze wykonujemy pracę w dużej mierze wykonujemy pracę przy biurku, a wracając do domu kończymy dzień na kanapie przed telewizorem. Taki sposób spędzania czasu sprzyja również przegrzewaniu jąder i zahamowania procesu spermatogenezy. 

Stres, cichy zabójca męskiej płodności

Żyjemy w czasach, w których jesteśmy niemal nieustannie narażeni na różne stresory. Niestety, nie jesteśmy w stanie ich uniknąć, ale możemy znaleźć swój własny sposób na radzenie sobie z nim. W czasie stresujących sytuacji dochodzi do wzrostu poziomu kortyzolu, czyli hormonu stresu. Jednak wydzielany w nadmiarze hamuje wydzielanie gonadotropin – LH oraz FSH. Z kolei obniżony poziom wspomnianych hormonów obniża stężenie testosteronu. Wahania wszystkich tych wymienionych substancji zaburzają proces spermatogenezy – obniża się ilość jak i jakość plemników. 

Płodność mężczyzn nie idzie w parze z używkami

W ostatnich latach, a szczególnie w czasie pandemii, wzrosło spożycie różnych używek, głównie alkoholu i papierosów. Niestety i to ma wpływ na zaburzenia płodności. Częste spożywanie alkoholu sprzyja powstawaniu wolnych rodników, które odpowiedzialne są za stres oksydacyjny w organizmie. Ten z kolei uszkadza komórki rozrodcze, co obniża ich aktywność. Według badań szacuje się, że stres oksydacyjny odpowiada za nawet 80% obniżonej płodności u mężczyzn. Palenie, zarówno czynne jak i bierne, uszkadza DNA plemnika. Im więcej wypalonych papierosów, tym gorsza jakość nasienia. Panowie palący regularnie mają obniżoną liczbę plemników w ejakulacie w porównaniu do mężczyzn niepalących.

Zanieczyszczenie środowiska też szkodzi!

Wspomnę tu jeszcze o środowisku, które nas otacza i jego wpływie na płodność. Wszechobecny plastik, pestycydy, a nawet zanieczyszczenie powietrza wpływa podobnie, jak opisane wcześniej czynniki. Mają one jednak mniejszy wpływ niż styl życia. W zakresie minimalizowania wpływu środowiska na męską płodność, jest unikanie bisfenolu A oraz plastyfikatorów, które mają negatywny wpływ na zdrowie ogólnie. Więcej na ten temat dowiesz się z tego posta. 

Najczęstsze zaburzenia powodujące niepłodność u mężczyzn

• Azoospermia – zaburzenie, w którym stwierdza się zupełny brak plemników w ejakulacie.
• Oligoasthenoteratozoospermia – obejmuje zespół zaburzeń parametrów nasienia, w którym stwierdza się zarówno nieprawidłową ilość plemników, nieprawidłową budowę jak i ich ograniczoną ruchliwość.
• Kryptozoospermia – obecność pojedynczych plemników w ejakulacie. 
• Nekrozoospermia – bardzo niski odsetek lub całkowity brak żywych plemników w ejakulacie.
• Oligozoospermia – liczba plemników w ejakulacie jest poniżej normy.

Błędy obniżające płodność mężczyzn

Stan zdrowia, a także płodność zależy w dużej mierze od naszego stylu życia. Jakie błędy popełniamy najczęściej?

• Nie dbamy o dietę – jemy niezdrowo, w pośpiechu, nie zwracamy uwagi na odżywianie organizmu, a jedynie na dostarczaniu energii. W większości przypadków, w nadmiarze.
• Prowadzimy siedzący tryb życia – to sprawia, że nasza spontaniczna aktywność ruchowa jest bliska zeru, a my tyjemy. Dodatkowo spędzając wiele godzin w pozycji siedzącej lub leżącej powodujemy przegrzewanie jąder
• Sięgamy po alkohol i inne używki
• Cierpimy z powodu przewlekłego stresu i napięcia
• Nie zwracamy uwagi na otaczające nas toksyny

Co zrobić, by poprawić płodność u mężczyzn 

Skoro już wiemy jakie są przyczyny obniżenia płodności, możemy przeanalizować czy i jakie pojawiają się u nas lub u naszych partnerów. Jeśli chcemy rozpocząć starania o ciążę lub już próbujemy, warto zwrócić uwagę na kilka czynników:

• Rezygnacja z alkoholu.
• Unikanie dymu papierosowego.
• Redukcja stresu.
• Włączenie aktywności fizycznej w wymiarze zalecanym przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) tj. 75 minut intensywnej lub 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo.
• Unikanie przegrzewania jąder.
• Uzyskanie prawidłowej masy ciała przez redukcję wagi w przypadku nadwagi i otyłości albo osiągnięcie wagi zalecanej w przypadku niedowagi
• Stopniowe wprowadzenie zdrowej diety, która będzie oparta na nieprzetworzonych produktach i bogata w niezbędne witaminy, mikroelementy oraz antyoksydanty. 

Czy dieta może poprawić męską płodność?

Tak! Zostało to udowodnione wiele razy, zarówno w badaniach naukowych, jak i mojej prywatnej praktyce z Pacjentami. Indywidualnie dobrana dieta, która jest prawidłowo zbilansowana, ma ogromną rolę w regulowaniu gospodarki hormonalnej u kobiet, jak i u mężczyzn. 

Najważniejszą kwestią jest uregulowanie masy ciała. Nadwaga i otyłość, ale też niedowaga, będą negatywnie wpływać na płodność. Nie zaleca się jednak restrykcyjnych diet, a rozsądną redukcję masy ciała. Ważne jest, by nie stosować podejścia “100% albo nic”, które prowadzi najczęściej do błędnego koła odchudzania i nie przynosi spodziewanych efektów. Warto skonsultować się z dietetykiem, który profesjonalnie doradzi w tej kwestii. 

Węglowodany, a płodność mężczyzn

Badania naukowe i niezależne od siebie opinie ekspertów mówią o tym, by nie obniżać węglowodanów w naszej diecie poniżej 50%. Są one podstawowym źródłem energii dla całego naszego organizmu. Sięgajmy po pełnoziarniste pieczywo, makarony, płatki owsiane, brązowy ryż, grube kasze. Zaleca się ograniczenie spożycia cukru dodanego, czyli słodyczy, a także gotowych dań, posiłków typu fast food oraz słonych przekąsek.

Białko dla zdrowia mężczyzny

Zawartość białka powinna zostać zwiększona do 20-25% wartości energetycznej diety. Większa ilość tego makroskładnika sprzyja odczuwaniu sytości oraz ułatwia redukcję. Zastąpienie 5% energii pochodzącej z białka zwierzęcego na rzecz białka roślinnego przynosi wiele korzyści. Białko roślinne pochodzenia roślinnego jest źródłem argininy – aminokwasu niezbędnego do syntezy tlenku azotu. Ten z kolei wpływa na poprawę przepływu krwi przez narządy rozrodcze i zmniejsza ryzyko wystąpienia zaburzeń erekcji.

Zdrowe tłuszcze dla płodności mężczyzny

Kolejną ważną rzeczą jest ograniczenie tłuszczów nasyconych. Znajdziemy je głównie w pokarmach pochodzenia zwierzęcego, ale także w sklepowych słodyczach i wypiekach piekarskich. Staramy się wykluczyć też kwasy tłuszczowe trans, które mają działanie prozapalne oraz obniżają wrażliwość tkanek na insulinę. Przykładem są tu twarde margaryny więc półkę w sklepie, na której się znajdują powinniśmy omijać szerokim łukiem 

Nasza dieta powinna obfitować w tłuste ryby morskie, takie jak makrela, łosoś czy pstrąg. Źródłem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych jest oliwa, olej rzepakowy oraz margaryny miękkie. Zdrowe tłuszcze, pochodzące z roślin pozytywnie wpływają na parametry nasienia.

Dieta sprzyjająca płodności powinna być pełna różnokolorowych warzyw i owoców, by dostarczyć niezbędnych witamin, mikroelementów oraz antyoksydantów. Chociaż wszystkie są nam niezbędne, to wspomnę tu o kilku kluczowych.

Witamina C

wpływa korzystnie na jakość nasienia oraz zapobiega utlenianiu DNA. Zapobiega także zlepianiu się plemników, czyli spermaglutynacji. Najwięcej znajdziemy jej w czerwonej papryce, natce pietruszki, czerwonych owocach jagodowych oraz kiwi. 

Witamina E

jest bardzo ważna w prawidłowym przebiegu procesów rozrodczych. W sytuacji jej niedoboru dochodzi do utleniania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, znajdujących się w plemnikach.. Bogatym źródłem witaminy E są pestki dyni oraz orzechy. 

Witamina B12

znajdziemy ją w produktach pochodzenia zwierzęcego. W przypadku diety wegetariańskiej lub wegańskiej niezbędna jest suplementacja. Uczestniczy w procesie tworzenia wszystkich komórek w organizmie. Jest odpowiedzialna za syntezę DNA, a jej niedobór może powodować spadek aktywności plemników. 

Cynk – niezwykle ważny dla męskiej płodności

jest niezwykle ważnym pierwiastkiem w kontekście płodności, zarówno męskiej, jak i żeńskiej. U panów znajduje się w wysokich stężeniach w jądrach, gruczole krokowym oraz plemnikach. Jego niedostateczny poziom może prowadzić do zaburzeń erekcji, spadku jakości nasienia oraz obniżenia poziomu testosteronu. By pokryć zapotrzebowanie w naszej diecie powinny gościć jaja, pełnoziarniste pieczywo, kasza gryczana oraz mięso wołowe i wątróbkę. Pamiętajmy, by spożycie czerwonego mięsa mimo zawartości łatwo przyswajalnych witamin i mikroelementów nie przekraczało 200 – 300g tygodniowo.

Płodność męska słowem podsumowania

Przede wszystkim weźmy głęboki wdech i wydech. Musimy mieć świadomość, że nie unikniemy wszystkich substancji, które mogą negatywnie wpływać na nasze zdrowie i płodność. Jednak nasz zdrowy styl życia, to jak się odżywiamy, czy jesteśmy aktywni i czy udaje nam się ograniczyć stres może pozwolić nam cieszyć się z potomstwa.